Heb jij toen je ging samenwonen met je vriend of vriendin een testament gemaakt waarin je elkaar tot enig erfgenaam hebt benoemd? En ben je inmiddels de trotse ouders van een kindje? Dan is het erg belangrijk om je testament aan te passen. In deze blog lees je waarom.
Testament ten gunste van samenwonende partner verviel door geboorte kind
De Rechtbank Den Haag heeft in de zomer van 2015 een uitspraak gedaan in de volgende kwestie. Een man en vrouw woonden ongehuwd samen. In 2003 had de man een testament opgesteld waarin hij zijn vriendin had aangewezen als erfgenaam als hij zou komen te overlijden vóór zijn vriendin en zonder achterlating van afstammelingen. In 2004 kreeg het stel samen een zoon. Het testament werd niet aangepast aan deze nieuwe situatie.
Kind erfgenaam, partner niet
In 2013 overleed de man. Op basis van de letterlijke tekst van zijn testament was zijn zoon enig erfgenaam. De testamentaire erfstelling ten gunste van zijn vriendin was namelijk vervallen door de geboorte van de zoon. En dus gold het wettelijk (versterf)erfrecht en dat bepaalt dat als je ongehuwd bent, je kind je enige erfgenaam is. De belastingdienst legde daarom aan het kind een aanslag erfbelasting op waarbij de gehele nalatenschap aan hem werd toegerekend.
Uitleg testament
Namens de zoon werd er bezwaar aangetekend tegen de opgelegde aanslag. Daarin werd aangegeven dat het nooit de bedoeling van de vader was geweest om zijn vriendin volledig van de erfenis uit te sluiten. Een dergelijke strikte uitleg van het testament leidde volgens het bezwaar tot een situatie die geen weldenkend mens gewild kan hebben. In dat verband werd verwezen naar een uitspraak uit 2013 van de Hoge Raad (ons hoogste rechtscollege). Daaruit volgde dat bij de uitleg van het testament niet alleen moet worden gelet op de letterlijke tekst. In het bezwaar werd gesteld dat de man de bedoeling had gehad dat de zoon samen met zijn moeder zou erven. Daardoor was de aanslag erfbelasting voor een te hoog bedrag opgelegd. Ook werd er nog een beroep gedaan op een beleidsbesluit van het ministerie van Financiën. Hierin is een tegemoetkoming opgenomen voor de situatie waarin een overledene niet heeft bedoeld zijn echtgenoot van de erfenis uit te sluiten. Volgens het bezwaar was deze goedkeuring op grond van het gelijkheidsbeginsel ook geldig bij ongehuwde samenwoners.
Conclusie rechtbank: zoon enig erfgenaam
Bij de rechtbank kregen moeder en zoon echter nul op rekest. De rechtbank oordeelde dat het testament zijn betekenis had verloren. De man had namelijk een afstammeling achtergelaten. De erfopvolging moest in dit geval daarom plaatsvinden volgens het versterferfrecht. Hierdoor was de zoon enig erfgenaam. De aangehaalde uitspraak van de Hoge Raad betekende volgens de rechtbank niet dat voorbij diende te worden gegaan aan de op zichzelf duidelijke tekst van het testament.
De rechtbank verwierp ook het beroep op het gelijkheidsbeginsel ten aanzien van het beleidsbesluit. Volgens de rechtbank bestaat er een principieel verschil tussen gehuwden en ongehuwden. Het staat de Staatssecretaris van Financiën vrij beleid te voeren op één van deze groepen. De conclusie van de rechtbank was daarom dat de aanslag erfbelasting terecht was opgelegd aan de zoon.
Is je persoonlijke situatie veranderd? Pas testament aan!
Deze uitspraak laat zien hoe belangrijk het is om met enige regelmaat te bekijken of een testament nog wel up-to-date is. Door wijzigingen in je persoonlijke situatie kunnen mogelijk ongewenste situaties ontstaan. Het probleem was dat de man zijn vriendin met wie hij samenwoonde slechts tot enig erfgenaam had benoemd als hij geen afstammelingen zou nalaten. Voor de situatie dat er wél afstammelingen zouden zijn, was geen bepaling in het testament opgenomen. Dat was destijds ook niet nodig, omdat er nog geen kinderen waren geboren. Het testament was na de geboorte van het kind echter niet meer aangepast. Daarom werd de vriendin van de man op grond van de letterlijke tekst van het testament onterfd. De rechtbank ziet geen aanknopingspunten om aan de letterlijke tekst van een testament voorbij te gaan. De rechtbank zegt in feite: als erflater iets anders had gewild, had hij zijn testament moeten aanpassen.
Testament aanpassen?
Wil je meer weten over het wijzigen van je testament? Kijk dan op onze pagina voor meer informatie of op onze online dienst hiervoor.
Bron: Notamail, Rechtbank Den Haag 17 juli 2015, 15/2153, NTFR 2016/499
